Bồ Kết

Tên khác: Tạo giác.

Tên khoa học: Gleditsia fera (Lour.) Merr.

Họ: Vang (Caesalpiniaceae.).

Đặc điểm và phân bố của Bồ Kết

Cây cao 6-8m. Trên thân có những chum gai phân nhánh, dài tới 10-15cm. Lá kép lông chim, cuống chung có lông và rãnh dọc, 6-8 đôi lá chét dài khoảng 25mm, rộng 15mm. Hoa màu trắng khác gốc hay tạp tính, mọc thành chùm hình bông. Quả loại đậu dài 10-12cm, hơi cong hình lưỡi liềm hay thẳng. Quả mỏng, trên những nơi có hạt thì nổi phồng lên, trong quả có 10-12 hạt.

Mọc hoang và được trồng ở nhiều tỉnh miền Bắc.

Bồ Kết

Bộ phận dùng, chế biến, bảo quản bồ kết.

Dùng quả, hạt, gai. Quả chin khô, chắc cứng thịt dầy.

Hái quả tháng 10-11; lấy gai quanh năm, nhưng tốt nhất từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau.

Chế biến: Tẩm nước cho mềm, bỏ vỏ đen ở ngoài, tước bỏ hai sống, bỏ hạt sấy khô, sao qua hoặc lùi trong tro nóng cho giòn, rồi tán bột làm hoàn tán, hay làm thuốc đạn, hoặc ngâm rượu.

Bào quản: Dễ bị mọt; để nơi khô ráo, định kỳ phơi sấy lại, tránh ẩm, bào chế rồi thì đậy kín.

Thành phần hóa học bồ kết.

Trong quả có saponin.

TÍnh vị, tác dụng bồ kết.

Vị cay, hơi mặn, tính ấm. Thông khiếu, tiêu đờm, tiêu nhọt, trừ phong, thông tiểu.

Công dụng, cách dùng, liều lượng bồ kết.

Quả chữa trúng phong cấm khẩu, đau tắc cổ họng (đốt tồn tính tán bột thổi vào mũi hoặc cổ họng), kinh giản đờm suyễn.

Ngày dùng 0.5g-1g, sắc uống. Có thể ngâm rượu 40⁰ (1/5), ngậm chữa đau răng. Hạt và gai có tác dụng tiêu độc, chữa mụn nhọt, thông đại tiện bí kết. Ngày dùng 5-10g, dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu rồi cô thành cao mà dán vào chỗ sưng đau.

Bài thuốc chữa quai bị: quả Bồ kếp (bỏ hạt), tán nhỏ hòa giấm thanh, tẩm bông đắp vào chỗ đau. Cách 30 phút lại tẩm thêm, làm như vậy vài lần, khỏi thì thôi.

Kiêng kỵ: Người hư yếu và có thai không nên dùng.